Arıcılıkta Bal Sağımı Nasıl Yapılır?

Bal ile dolu olan petekleri olduğu gibi kovandan alarak veya balı peteklerden süzerek. Petek bal tam olarak arıların ürettiği gibi toplanan bir bal türüdür. Arıcı, bal dolu olan peteği kovandan alır ve süzer. Bununla birlikte, bu tür bal sağımı, tecrübe, özel yönetim, güçlü bir bal arısı kovanına sahip olmak ve bölgede nektar üretiminin yüksek olmasını gerektirir. Sonuç olarak, yeni arıcıların çoğu, petek bal üretimine başlamadan önce standart peteklerin içindeki balı süzerek bal sağımı yaparlar.

Bal hasadı bazı bölgelerde kovanların ilkbahar muayenesinin yapıldığı Nisan ayından 45- 50 gün sonra, bazı bölgelerde ise Ağustos veya Eylül ayında yapılır. Fenni kovanlarda her ne zaman olursa olsun eklemeler dolduktan ve bal iyice olgunlaştıktan sonra hasadı yapılmalıdır.
Normal olarak ballar sırlandığı zaman kovandan alınır. Esasta sırlanmamış ballar olgunlaşmamış sayılırlar. Böyle ballar içerisinde fazla su bulunacağından çabuk bozulurlar. Hasat edilecek ballar, hiç değilse 2/3 veya 1/3 oranında sırlanmış olmalıdır. Sıcak mevsimde hasat edilen ballar kolay süzülür. Çerçeve ballık darlığı çekilmez. Yağmacılık tehlikesi olmaz.

Bal alınırken önce kovan uçma deliğinden bir iki defa hafif duman verilir, sonra kapak ve örtü tahtaları kaldırılır. Üstten de duman verilir, sonra çerçeveler ballıktan bir bir alınır, üzerindeki arılar aniden silkilir, kalan arılar da arıcı fırçası ile temizlenir. Bu işler çok çabuk fakat mülayim bir şekilde, sert hareket edilmeyerek, akşamın alaca karanlığında veya sabah erkenden yapılır. Bal çıkarılırken her ihtimale karşı ana arının çerçeve üzerinde olduğu farkedilirse dikkatlice kovana verilir ve çıkarılan çerçevelerde az miktar dahi olsa yavru bulunmamasına dikkat edilir. Bu şekilde bir taraftan çerçeveler kovandan çıkarılırken bir taraftan da körükle duman verilerek arıların kuluçkalığa inmeleri sağlanır.

Kovandan çıkarılan ballı çerçevelerden tam sırlı ve beyaz olanlar çerçeveli, petekli bal olarak satılmak üzere sır bıçakları veya sır tarağı ile sırları alınır, bu işler arılıkta bulunması gereken kapalı yerde yapılır. Eğer seyyar arıcılık yapılıyorsa süzme işi çadırda yapılır.
Eski tip kovanlardan bal çıkarılırken kesilen petekleri tutup, silkme imkanı olmadığından petek üzerindeki arılar hemen kovan yakınında bulunan leğen içerisindeki suya süpürge ile süpürülür, arılar iş bitinceye kadar su içerisinde kalırlar. Daha sonra bu arılar elek veya kevgirde süzülerek güneşe terkedilirler. Güneşte kuruyan arılar tekrar eski kovanlarına döner.

Sırları alınan petekler çerçeveleriyle bal süzme makinasına konur, makinanın çalışması halinde merkezkaç kuvvetiyle bal petek gözlerinden fırlayarak süzülmüş olur. Süzülen ballar süzme makinasının alt kısmında toplanır, sonra musluğu açılmak suretiyle önündeki süzgeçten süzülerek tenekelere doldurulmuş olur.

Balların kolay süzülmesi için, mevsimi geçmiş, havalar soğuk ise; bal süzme yerinin 30 derece civarında ısıtılması lazımdır. Süzülen ballar dinlendirme kaplarına alınır, gerekirse harman yapılır. Dinlendirme kaplarında 48 saat kadar kalan bal içerisindeki hava kabarcıkları köpük halinde diğer kırıntılarla birlikte balın yüzüne çıkar. Bunlar bir kepçe vs. ile alınır. Süzülen ballar rutubetsiz ve sıcaklığı 20 derece civarında olan yerlerde muhafaza edilmelidir. Kış esnasında süzme balların en fazla kristalize olduğu sıcaklık 10- 17 derecedir.